Çevresi yemyeşil ormanlarla kaplı olan İlimiz Sinop evlerine ham madde sağlayan birer kaynak olmuştur. Tarihimizi belgeleyen sivil mimarlık örneği yapılarımız, İl Merkezindeki Tuzcular Caddesi, Kemalettin Sami Paşa Caddesi, Yüksek Kaldırım ve Kuru Çeşme sokakta eski dokularını korumaktadırlar.
Sinop’un rutubetli doğal yapısına en uygun olarak yapılmış olan bu doğal konutlar düzensiz gelişen beton mimarisinin arasında sıkışıp kalmışlardır.
Müdürlüğümüzce, 15.07.2005 tarih ve 25876 sayılı Resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren ”Taşınmaz Kültür Varlıklarının Onarımına Yardım Sağlanmasına Dair Yönetmelik” gereği Sinop Merkez, Gerze, Boyabat olmak üzere toplam 90 adet tarihi evin rölöve, restorasyon ve restitüsyon projesi için yardım talebinde bulunulmuş, bunlardan Sinop için 7, Gerze için 3 ve Boyabat için 13 olmak üzere toplam 23 evin proje yardım talebi kabul edilmiştir. Bu konuyla ilgili çalışmalar devam etmektedir.
Osmanlı dönemi sivil mimari eseri olan evler yoğun olarak il merkezi ve Boyabat ilçesinde bulunmaktadır. Yöresel kaynaklara bağlı olarak ahşap malzemenin ağırlıklı olduğu konutlar, Bağdadi tekniği kullanılarak ve ahşap çatkı arası dolgulu bir tür tuğla malzeme ile inşa edilmiştir. Katlara geçişte, ahşap kuşaklar kullanılmaktadır.
Konsollarla desteklenen çıkmalarla taşınılmış bindirme katlar, cumbalar, her cephede iç içe ve havayı içeri dolduran bol miktarda pencere, ön cephede iki çıkma arasında ve üçgen alınlıkla son bulan kapı girintisi ortak cephe özelliklerini oluşturmaktadır. Odalar genel olarak oturma, yatma, yıkanma ve yeme-içme ihtiyacına cevap vermek üzere tasarlandığı için, dolaplara ve ocaklara da sahiptir.
Yakup Ağa Konağı (Gerze):
Gerze İlçesinde olup sivil mimari örneklerinden biridir. Yapının tüm pencereleri giyotin çerçevelidir. Üzeri kırma çatı olup olukluk kiremitle örtülüdür. İç kısımda odaların tavan ve duvarları çok zengin bir süslemeye sahiptir. Çeşitli renkte çiçek ve geometrik motifler tüm tavanı, dolap kapılarını ve duvarları süslemekte olup eşsiz sanat eserleridir.